‘ఇద్దరు కృష్ణమూర్తులు’
ఏమిటి భిన్నత్వం?
– ముకుందరావు
(‘అదర్ సైడ్ ఆఫ్ బిలీఫ్’ పుస్తకంలోని ప్రత్యేక అధ్యాయం నుంచి)
జేకే (జిడ్డు కృష్ణమూర్తి), యూజీ(ఉప్పలూరి గోపాల కృష్ణమూర్తి) మధ్య తేడా ఏమిటి? వారిద్దరూ ఒకే భాషలో ఒకే రకమైన విషయాలు చెప్పడం లేదా? ఇద్దరూ జ్ఞానోదయం పొందిన గురువులు కాదా? జేకే మరింత దయగల, సున్నితమైన గురువు కాగా, యూ.జి సరికొత్తగా, కఠినమైన మాటలతో, కొన్నిసార్లు అతివాది లేదా క్రూరంగా, అహేతుకంగా ఉంటాడని మీకు అనిపించలేదా? యూజీ ఎందుకు జేకేని నిరంతరం విమర్శిస్తాడు. దానికి కారణం ఏమిటి? యూజీ నిజంగా జేకే కంటే భిన్నమా? ఎలా? ఏ విధంగా?
జేకే, యూజీ గురించి తెలిసినవారు, లేదా ఇద్దరినీ విన్నవారు తరచుగా ఇలాంటి ప్రశ్నలు అడుగుతుంటారు.
నిజంగా చెప్పాలంటే, 1970ల చివర్లో యూజీ మాట్లాడినది మొదటిసారి విన్నప్పుడు నేను గందరగోళంలో పడ్డాను. ఆ సమయంలో జేకేనే అంతిమ సత్యం అనుకున్నాను. అతని బోధనలు ఆధ్యాత్మికతలో అత్యున్నతమైనవిగా తోచాయి. అప్పుడు ‘మరో కృష్ణమూర్తి’ యూజీ వచ్చాడు. అతను జేకే చెప్పినదంతా “ఊహాజనితమైన అసంబద్ధం, కల్పనలు” అని తోసిపుచ్చడం నన్ను దిగ్భ్రమ కు గురిచేసింది. జేకే బోధనలు నా తలను మండించి, శరీరమంతా అగ్నిలో ఉన్నట్టు చేస్తే, యూజీ నా తలనే లేకుండా చేశాడు. నేను పూర్తిగా శూన్యంలా, మూర్కుడిలా ఫీలయ్యాను.
యూజీ చెప్పినట్లు మనం ఎప్పుడూ భావనలను తార్కికంగా, ద్వంద్వంగా, ఒక ఫ్రేమ్ లో నిర్మిస్తాం. మన జ్ఞానం కొలత సుఖంపై ఆధారపడి కదులుతుంది. ఆనందం, బాధలు అన్నీ కూడా ఈ కొలతలే. కాబట్టి, తలకు తిరిగి స్థిరత్వం వచ్చాక, ఈ ఇద్దరు కృష్ణమూర్తులను అర్థం చేసుకోవడానికి ప్రయత్నించకుండా ఉండలేకపోయాను.
కొంతకాలం నేను జేకే నిజమైన గురువు, కరుణామయి, జ్ఞానోదయం పొందిన వ్యక్తి, అవతలి ఒడ్డుకు చేరినవాడని భావించాను. యూజీ ఎక్కడో మధ్యలో ఆగిపోయాడు లేదా కష్టమైన దారిలో ఇంకా నడుస్తున్నాడని అనిపించింది.
భారతీయ జ్ఞానోదయ సంప్రదాయాలు, పతంజలి యోగ సూత్రాలు, యోగవాశిష్టం వంటి గ్రంథాలు జ్ఞానోదయం పొందిన వ్యక్తి లక్షణాలను నమోదు చేస్తాయి. కానీ, ఒక జ్ఞానోదయం పొందిన వ్యక్తి ఖచ్చితంగా ఇలా మాట్లాడాలి, ఇలా నడవాలి, ఇలా ప్రవర్తించాలని ఎలా నిర్ధారించగలం? అసలు జ్ఞానోదయం అంటే ఏమిటి? ఇవన్నీ గందరగోళాన్ని మరింత పెంచాయి.
తర్వాత నేను బౌద్ధమతం వైపు ఆకర్షితుడినయ్యాను. కొంతకాలం జేకే ఒక బోధిసత్త్వుడని, అంటే సమస్త జీవుల పట్ల దయతో నిర్మలహృదయం కలిగినవాడు, జ్ఞానం అనే నావలో ఇతరులను నిర్వాణం అనే అవతలి ఒడ్డుకు తీసుకెళ్లడానికి ఈ లోకంలోకి తిరిగి వచ్చినవాడని సంతృప్తిగా భావించాను.
యూజీని ఒక ప్రత్యేక బుద్ధుడిగా భావించాను—గురువు లేకుండా స్వయంగా నిర్వాణం స్థితికి చేరినవాడు. తర్వాత ఇతరులకు గురువు కావడానికి నిరాకరించినవాడు. ఒంటరిగా నడిచే బుద్ధుడు, జీవితంలో ఎటువంటి లక్ష్యం లేదా ఉద్దేశం లేనివాడు. ఎందుకంటే అతనికి లక్ష్యం లేదా ఉద్దేశం అనే భావనే ముగిసిపోయింది. జననం, మరణం, బంధం అనేవి లేనప్పుడు, విముక్తి అనేది కూడా ఉండదు. అలాంటప్పుడు బోధన, గురువు, లేదా బోధించే వ్యక్తి ఎలా ఉంటారు?
యూజీ మాటలు వింటున్నప్పుడే నాకు తెలిసింది – ఇలాంటి పోలికలు చేయడం వ్యర్థమైన, మూర్ఖత్వమైన పని అని. ఇలాంటి తాత్విక ఊహాగానాలు మనం నిజంగా ఎదుర్కోవాల్సిన వాస్తవాల నుంచి మన దృష్టిని మళ్లిస్తాయి. పోల్చడం, మూల్యాంకనం చేయడం, తీర్పు ఇవ్వడం అనేది మనస్సు భద్రత కోసం పన్నిన ఒక ఉపాయం కావచ్చు – అందువల్ల జేకే (జిడ్డు కృష్ణమూర్తి), యూజీ (యూజి కృష్ణమూర్తి) ఇద్దరూ చెప్పిన మాటలకు కట్టుబడి ఉన్నారా, వాళ్ళు చెప్పినవి వాళ్ళ జీవితాలలో ప్రతిబింబిస్తున్నాయా అని చూడాలని, అలాగే వాళ్ళ బోధనల ప్రభావాలను మన సొంత అనుభవాల సందర్భంలో పరిశీలించాలని, మనకు అర్థమైన వాస్తవాలను పరీక్షించాలని నేను అనుకున్నాను. అయినప్పటికీ, ఈ కథనం ప్రకారం, విషయాలపై మరింత స్పష్టమైన అవగాహన (తీర్పు చెప్పకుండా) రావాలంటే కథలు చెప్పాలి, పోలికలు చేయాలి. వాస్తవాలు వాటంతట అవే మాట్లాడనివ్వాలి. కానీ, మనం అన్ని వాస్తవాలను తెలుసుకోలేం కదా. మనం వాస్తవాలు అని పిలిచేవి మన పూర్వ అనుభవాలతో రూపొందించిన మన దృష్టికోణాలు కావచ్చు. మన నేపథ్యం ద్వారా ప్రభావితమైన మన అవగాహనలు మాత్రమే అని కొందరు అనవచ్చు.
నిజానికి, వాస్తవాలు అనేవి అస్సలు లేవు, మనం వాస్తవాలు అని పిలిచేవి (సత్యాన్ని గురించి చెప్పనక్కర్లేదు) కేవలం విషయాలపై మన దృక్పథాలు లేదా మన వివరణలు మాత్రమే! ఏదేమైనా, కథను కొనసాగనిద్దాం.
‘మార్గరహిత భూమిపై పాదముద్రలు’
మనం ఇప్పటికే జేకే జీవితం, బోధనలకు సంబంధించి కొన్ని అంశాలను క్లుప్తంగా పరిశీలించాం. కాబట్టి ఇక్కడ మనం, ఆయన "ప్రపంచ గురువుగా" చేసిన ప్రస్థానంలోని కొన్ని కీలకమైన, ప్రభావవంతమైన ఘటనలపైన దృష్టిపెడదాం.
ఫ్రెడరిక్ నీషే తన ‘ఎస్సే హోమో’ (Ecce Homo) లోని ‘వై ఐ యామ్ ఎ డెస్టినీ’ అనే వ్యాసంలో ఇలా రాశాడు."నాకు నా విధి తెలుసు. , ఒకరోజు నా పేరు ఓ అసాధారణ సంఘటనకు గుర్తుగా నిలుస్తుంది— భూమిపై ఎప్పటికీ జరగని ఒక మహా సంక్షోభానికి, ఒక గంభీరమైన మనస్సాక్షి. ఇది ఒక తీర్మానమైన నిర్ణయం. ఇప్పటివరకు పవిత్రంగా భావించిన ప్రతిదానిని తలక్రిందులు చేసే నిర్ణయంతో జతకట్టబడుతుంది. నేను మామూలు మనిషిని కాదు. నేను డైనమైట్.”అని నీషే పేర్కొన్నాడు.
జేకే కూడా తన జీవితం, బోధనల గురించి ఇదే విధంగా, బహుశా నీషే కంటే మరింత బలంగా భావించాడనిపిస్తుంది. అతను ఆధ్యాత్మికమైనా, లౌకికమైనా అన్ని రకాల అధికారాలను ప్రశ్నించి, తునాతునకలు చేశాడు. తాను కేవలం ఒక విశిష్ట వ్యక్తి మాత్రమే కాదు, శతాబ్దాలుగా ప్రపంచం చూడని ఒక అసాధారణ వ్యక్తినని నమ్మాడు. నిజానికి, అతను ఇలా కూడా చెప్పాడు: “ఈ శరీరంలాంటిది, ఈ శరీరంలో పనిచేసే అత్యున్నత జ్ఞానం లాంటిది గత కొన్ని వందల సంవత్సరాలుగా మీరు కనుగొనలేరు.” ఈ ప్రకటనకు సంబంధించిన సత్యాసత్యతను నేను అంచనా వేయలేను.
కానీ, సంవత్సరాలుగా నేను గమనించినది ఏమిటంటే, యూజీ మాత్రమే ఇప్పటివరకూ పవిత్రంగా భావించిన అన్ని ఆలోచనలను నిజంగా ప్రశ్నించి, తిరస్కరించి, విధ్వంసం చేసిన వ్యక్తి . అతను మానవ ఆలోచనల మూలాలనే పూర్తిగా, సమగ్రగా మొత్తం ప్రశ్నించాడు. అతని సొంత మాటల్లో:
"నేను మానవజాతిలో మార్పు చెందని సభ్యుణ్ని. నా దృష్టికోణం జీవితాంతం, నా తరం లో సంప్రదాయాలకు, మూఢనమ్మకాలకు, వాటి వెనక దాగిన భయాలకి ఎదురు నిలబడింది. మన నమ్మకాలకు మూలమే నాకు శత్రువు. వాటినే నేను తిరస్కరించాను.”
“అతను మనిషి కాదు, అతను ఒక న్యూట్రాన్ బాంబు!
ఇప్పుడు మళ్లీ జేకే కథకు తిరిగి వస్తే..1921లో ఆయన వయస్సు కేవలం 26. అప్పటికి, థియోసాఫికల్ సొసైటీ అండతో ‘ప్రపంచ బోధకుడు’గా ఎదుగుతున్న కాలం. అప్పుడు ఆయన అనుచరులను ఇలా హెచ్చరించాడు:
“నిజమైన ఆధ్యాత్మికత కఠినమైనది, క్రూరమైనది. అది కరుణతో నిండినది కాదు. విశ్వ గురువు మన బలహీనతలకు, లోపాలకు దయచూపడు. వైఫల్యాల పట్ల సానుభూతి చూపడు. అతను మనకు నచ్చిన విషయాలను బోధించడు. మనం కోరుకునే వాటిని చెప్పడు. మన భావోద్వేగాలను ఊరడించడు. మన భావాలను ఆనందింపజేసే ఉపదేశం ఇవ్వడు. ఆయన చెప్పేది మనం ఎదుర్కోవాల్సిందే – మనకు నచ్చినా, నచ్చకపోయినా - సిద్ధంగా ఉండాలి. ఎందుకంటే మనం మనుషులుగా దెబ్బలను తట్టుకోవాలి.”
రెండేళ్ల తర్వాత జేకే అందరినీ అబ్బురపరుస్తూ ఇలా ప్రకటించాడు. "ఏదీ మునుపటిలా ఉండదు. నేను జీవితపు ఊట మూలం వద్ద స్వచ్ఛమైన, నిర్మలమైన జలాలను తాగాను. నా దాహం తీరింది. మళ్ళీ ఎన్నటికీ నాకూ దాహం వేయదు. ఎన్నటికీ నేను పూర్తిగా చీకటిలో ఉండను.”
1926లో, తన సోదరుడు నిత్యానంద్ క్షయ రోగంతో మరణించిన రెండు రోజుల తర్వాత, గాఢమైన దుఃఖంలో మునిగి ఉన్నప్పటికీ, థియోసాఫికల్ సొసైటీ ‘గురువుల’పై నమ్మకం పోయిన జె. కృష్ణమూర్తి అడయార్లో ఇలా ప్రకటించారు. ‘ఒక పాత స్వప్నం చనిపోయింది, కొత్తది జన్మిస్తోంది... అది భూమిని చీల్చుకుంటూ బయటికి వచ్చే పుష్పంలా... ఇప్పుడు నేను కృష్ణమూర్తిగా మరింత ఉత్సాహంతో, మరింత నమ్మకంతో, ప్రేమతో ఉన్నాను... మానవ దుఃఖం, బాధ అనే ఊటను నేను రుచి చూశాను. అదే నాకు శక్తినిచ్చింది.”
“ఇది నెమ్మదిగా, సంశయాత్మకంగా సాగిన ప్రయాణం, ఒక సన్నాహం. అన్నింటినీ వదిలివేయాలనే దృఢ సంకల్పం, తప్పించుకోవాలనే గట్టి నిశ్చయం. ఇది పాత కల మరణం, కొత్త కల ఆరంభం, కానీ విచారకరంగా, ఇది చివరికి పాత కల నుంచి పెద్దగా భిన్నంగా లేదు. థియోసాఫికల్ సొసైటీతో చివరిగా విడిపోవడం, కొత్త గురువు జననానికి సంబంధించిన బాధ, ఆనందం.”
1929 ఆగస్టు 3వ తేదీ ఉదయం హాలండ్‌లోని ఒమ్మెన్ అడవిలో, ఆనీ బెసెంట్‌తో సహా థియోసాఫికల్ సొసైటీ నాయకుల సమక్షంలో జె.కె. ఆర్డర్ ఆఫ్ ది స్టార్ ఆఫ్ ది ఈస్ట్‌ సంస్థను రద్దు చేశారు. అప్పుడే ఆయన గొప్ప ప్రకటన చేశారు. “సత్యం ఒక మార్గం లేని భూమి, దాన్ని ఎటువంటి మార్గం, ఎటువంటి మతం , వర్గం, సంప్రదాయం ద్వారా చేరుకోలేరు. సత్యాన్ని సాధించడానికి గురువులు, నియమాలు అనవసరం.”
చివరి వరకు, అతను ‘గురువు-శిష్యుల భావన ప్రాథమికంగా తప్పు’ అని చెబుతూ వచ్చారు. “బోధించే వ్యక్తి, నేర్చుకునే వ్యక్తి అనే ఆలోచనే తప్పు అని నమ్మారు. ఆయన ప్రయత్నిస్తున్నది బోధించడం కాదు కేవలం "పంచుకోవడం”. తన పాత్ర బోధకుడిగా కాకుండా, అద్దంలా ఉండాలని, అందులో ప్రజలు తమను తామే చూసుకొని అద్దాన్ని పారేసేయాలని ఆయన ఆశించారు. ఇంకా చెప్పాలంటే, ఆయన చేస్తున్న పని ‘జాగృతం చేయడం’, అంటే మనం నిద్రలో ఉన్నామన్న విషయాన్ని మనకు తెలియజేయడమే. “సత్యం అనేది ఏటవాలు మెట్టు పైభాగంలో లేదు. సత్యం మీరు ఇప్పుడు ఉన్న చోటే ఉంది—మీ ఆలోచనలు, భావాలు, క్రియలు, ప్రేమ, ఆప్యాయత, దౌర్జన్యం అన్నిట్లోనూ దాగి ఉంది. అనేక జన్మల తర్వాత కాదు. దాని నిజాన్ని మీరు చూడాలి’.
ప్రశ్నించడం, సందేహించడం, తిరస్కరించడం—ఇవి జేకే బోధనలోని ప్రధానాంశాలు. థియోసఫికల్ సొసైటీ నుంచి వైదొలగిన తర్వాత, అంతకుముందు ఎప్పుడూ వినని విధంగా—తూర్పు, పశ్చిమ మత సంప్రదాయాల నమ్మకాలను ప్రశ్నించి, తిరస్కరించి, జీవితం మీద కొత్త దృష్టిని అందించారు. ఇది అపూర్వమైనది. అతని సందేశం లోతైన, శక్తివంతమైన, మనస్సును శుద్ధి చేసే స్వరం.—చాలా కాలం తరువాత వినిపించిన ఓ గొంతు.
అతను రెండు భయంకరమైన ప్రపంచ యుద్ధాలు, సామాజిక-రాజకీయ పెనుమార్పులకు సాక్షిగా నిలిచాడు.
జేకే 20వ శతాబ్దపు గొప్ప ఆధ్యాత్మిక ఆలోచనాపరులలో ఒకరు. ఆయన జీవించిన కాలం రాజకీయ, సామాజిక పెనుగులాటలతో నిండి ఉంది. మానవ చైతన్యంపై గణనీయమైన ప్రభావాన్ని చూపిన (JK యొక్క మానవ స్థితిపై పరిణతి చెందిన మరియు లోతైన అవగాహనతో పోలిస్తే కొందరు ఇప్పుడు కొత్త ఆలోచనలను కలలు కంటున్న పిల్లలలా కనిపించినప్పటికీ) ఆధునిక కళాకారులు, తత్వవేత్తల సమకాలీనుడుగా కూడా ఆయన ఉన్నారు.
ఆయన గొప్ప సహకారం ఏమిటంటే, సందేహాన్ని విచారణ పద్ధతిగా అభివృద్ధి చేసి ప్రోత్సహించాడు. ఆ రోజుల్లో మత, విజ్ఞాన రంగాల్లో ప్రకృతిని శత్రువుగా చూసేవారు. మతవాదులు భౌతిక వాస్తవాన్ని తిరస్కరించి, పరలోకంపై ఆసక్తి చూపేవారు. పదార్థాన్ని పరిమితిగా, జీవితాన్ని భారంగా నిందించి, దాని నుంచి తప్పించుకోవడాన్ని విముక్తిగా భావించేవారు. ఇలాంటి సమయంలో జేకే వాస్తవాన్ని సవాల్ చేశారు. స్వేచ్ఛ అంటే పదార్థం, లేదా సృష్టి నుంచి పలాయనం కాదు. అది దానిలోకి ప్రవేశించడం. స్వచ్ఛమైన సృష్టి, స్వచ్ఛమైన కార్యకలాపంగా ఉండడం అని ఆయన ప్రధానంగా చెప్పాడు. సుమారు డెబ్బై ఏళ్లపాటు, సందేహాన్ని పద్ధతిగా ఉపయోగించి, ఆయన ప్రజలను నిద్ర నుంచి మేల్కొలిపే ప్రయత్నం చేశాడు. వారు ఇప్పటివరకు నమ్ముతూ వచ్చిన 'నిజాలు' అన్నింటినీ ప్రశ్నించమని ఉత్సాహపరిచాడు. బోధిసత్వ ఉత్సాహంతో, కొత్త క్రమాన్ని, ఈ ప్రపంచంలో జీవించడానికి, ఉండటానికి ఒక కొత్త మార్గాన్ని, కొత్త జీవన శైలిని సృష్టించాలని ఆకాంక్షించారు.
ఈ మార్పును సాధించడానికి ‘మనం అవ్యవస్తతను అర్థం చేసుకోవాలి. సానుకూలాన్ని అర్థం చేసుకోవడం నిరాకరణ ద్వారా మాత్రమే సాధ్యం, సానుకూలతను వెంబడించడం ద్వారా కాదు... నిరాకరణ నుంచే నిజమైన క్రమం (శిక్షణ) జనిస్తుంది. మనస్సు ఎప్పుడు అసత్యాన్ని గుర్తిస్తుందో, అప్పుడే నిరాకరణ సాధ్యమవుతుంది. అబద్ధం పట్ల అవగాహనే దాని తిరస్కరణ... పాత మార్గాన్ని సంపూర్ణంగా తిరస్కరించడమే కొత్త ప్రారంభం, కొత్త మార్గం. ఈ కొత్త మార్గం ఎటువంటి ఏ భౌగోళిక పటంలోనూ ఉండదు. ఎప్పటికీ ఉండదు. ప్రతి పటం పాత, తప్పుదారిని మాత్రమే చూపిస్తుంది" అని పదేపదే చెప్పారు.
జేకే బోధనల ప్రభావాన్ని కొలవడం అసాధ్యం. కానీ ఆయన ఆధ్యాత్మిక ఆలోచనలో ఒక ప్రధాన మార్పును తీసుకు వచ్చాడు. మతపరమైన సంప్రదాయాలు, అధికారాలపై ఆయన విమర్శలు మనం మత ఆలోచనలు, అతీంద్రియ అనుభవాలను చూసే దృక్కోణాన్ని మార్చివేసాయి. అతని బోధనలు 1960-70లలో పశ్చిమ తత్వశాస్త్రంలోని "పవిత్ర ఆలోచనలను" విచ్ఛిన్నం చేయడానికి పోస్ట్ మాడర్నిస్టులు ఉపయోగించిన విప్లవాత్మక దృక్పథాలకు ముందస్తు సూచనలుగా కూడా పనిచేశాయి. కొన్ని విషయాల్లో యూజీ (ఉప్పలూరి గోపాలకృష్ణమూర్తి) తత్వశాస్త్ర వ్యతిరేక (యాంటీ-ఫిలాసఫీ) భావనల రాకకు కూడా జేకే దారితీశాడని చెప్పవచ్చు.
భారతదేశంలోని వేదాంత పండితులకు, జిడ్డు కృష్ణమూర్తి (జేకే) బోధనతో ఏకత్వం సాధించడం అసాధ్యంగా అనిపించింది. వేదాంతంలోని అన్ని ముఖ్యమైన భావనలను, ప్రతీకలను కూడా తిరస్కరించారు. వేదాంత తత్వంలో పునాది భావాలైన ఆత్మ, బ్రహ్మం, సాధన, సమాధి, మోక్షం వంటి ప్రతీ మూలకాన్ని తిరస్కరించాడు. అతని దగ్గర ఇవేవీ లేవు — ఆత్మ లేదు, బ్రహ్మం లేదు, మోక్షం అనే గమ్యం లేదు.
వేదాలలో ఉన్న
"ప్రజ్ఞానం బ్రహ్మ" (చైతన్యం బ్రహ్మమే),
"అహం బ్రహ్మాస్మి" (నేనే ఆ పరమాత్మ),
"తత్వమసి" (నీవే ఆ తత్వం) —
వంటి మహావాక్యాల గురించి అతను ప్రశ్నించాడు. "మనం ఎప్పుడూ మనం అత్యున్నతమైనదిగా భావించే వాటికి ఎందుకు అంటిపెట్టుకుంటాం? మనల్ని మనం అనుసంధానించుకుంటాం? 'నేను నదిని', 'నేను బీదవాడిని' అని ఎందుకు అనకూడదు? ఒక నియంత్రిత మనస్సు... చిన్నదైన, స్వార్థపూరితమైన, ఉపరితల వినోదాలపై ఆధారపడే మనస్సు, అనియంత్రితమైనదాన్ని (బంధనాలు లేనిదాన్ని) తెలుసుకోగలదా, ఊహించగలదా, అర్థం చేసుకోగలదా, అనుభవించగలదా?” అని ఆయన ప్రశ్నించారు.
వేదాంతం అంటే ఏమిటి?
వేదాల అంతం. అంటే జ్ఞానానికి ముగింపు.
"అందుకే దాన్ని వదిలేయండి. అక్కడ నుంచి ‘అది కాదు, ఇదికాదు’ అని వివరించడం ఎందుకు?... వేదాంతం నిజంగా జ్ఞానాంతాన్ని సూచిస్తే — నేను ఎందుకు కష్టపడి జ్ఞానాన్ని సేకరించి, తర్వాత తిరస్కరించాల్సి వస్తుంది? ప్రారంభం నుంచే జ్ఞానం అంటే ఏమిటో చూసి, దాన్ని విడిచిపెట్టకపోవడం ఎందుకు? ఈ సాధారణమైన విషయాన్ని సంప్రదాయవాదులు, వృత్తిపరులు, గ్రంథాలు, ఆధ్యాత్మిక నాయకులు ఎందుకు గమనించలేదు? గీత, వేదాలు, అనుభవం — ఈ 'ఆధికార' భయం ఉన్నందువల్లా? ఎందుకు?”అని జేకే అడిగారు.
సంవత్సరాల తర్వాత, యూజీ కూడా జేకేని ఇదే ప్రశ్న అడిగారు. విశాలత్వం, ఎంపికలేని అవగాహన, ప్రేమ, కరుణ, సౌందర్యం గురించి ఎందుకు మాట్లాడతారు? 'ఉన్నది'తోనే (యదార్థం వద్దే) ఎందుకు ఆగిపోలేరు?” కృష్ణాజీ?”అని యూజీ అడిగారు.
యూజీ స్వయంగా జేకే తనపై కొంత ప్రభావం చూపారని అంగీకరించారు. కానీ అది విడ్డూరంగా, విరోధభరితమైన సంబంధమని కూడా అన్నాడు. అయితే, యూజీ, జేకేపై ఎలాంటి ప్రభావం చూపారో ఊహించడం కష్టం. ఎందుకంటే జేకే తన జీవితంలో యూజీతో ఉన్న సంబంధాన్ని గురించి బహిరంగంగానీ, వ్యక్తిగతంగానీ ఎప్పుడూ మాట్లాడలేదు.— అయినా, 1953లో మద్రాసులో జేకే ప్రవచనాలకోసం వచ్చినప్పుడు, యూజీతో రోజూ నలభై రోజుల పాటు తీవ్ర చర్చలు చేశాడని ఆధారాలు స్పష్టం చేస్తున్నాయి. ఆ నలభై రోజుల తీవ్రమైన చర్చల సమయంలో జేకే తనను తాను అర్థం చేసుకోవడానికి యూజీని ఒక అద్దంలా ఉపయోగించారని యూజీ చెప్పారు. ఇది నిజం కావచ్చు. ఒకానొక సమయంలో ఆ చర్చల్లో యూజీ "మరణానికి సమీప" అనుభవం జరిగిందని చెప్పారు. ఈ అనుభవం తన ఉనికిని మార్చివేసిందని, తనను ఒక స్వతంత్ర గురువుగా మార్చే స్థితికి తీసుకెళ్లిందని యూజీ వివరించారు. ఆయన మాటల్లో:
"నేను ఒక స్వతంత్ర ఆధ్యాత్మిక గురువుగా మారేవాడిని. కానీ ఈ ఆలోచనను నేను మరో భ్రమగా తిరస్కరించాను. ఎందుకంటే అది కూడా ఒక మాయే. మానవుడు నిజాన్ని పొందాలన్న ఆశను పెంచే మరో ఊహ మాత్రమే. ఎందుకంటే ఈ స్థితిని చేరుకున్న చాలామంది తాము అంతిమ లక్ష్యాన్ని చేరుకున్నామని, విముక్తి పొందామని భావిస్తారు— అది తుదిగమ్యమని విశ్వసిస్తారు. కానీ అసలు సమస్య ఏంటంటే, ఎవరు నిజంగా విముక్తి పొందారు, ఎవరు ఆ మార్మిక (మిస్టిక్) అనుభవంలోనే చిక్కుకుపోయారు అన్నది చెప్పే కొలమానం ఏదీ లేదు.
"లండన్‌లో, ఆ తర్వాత స్విట్జర్లాండ్ లోని గస్టాడ్ లో కూడా వీరిద్దరి మధ్య కొన్ని సమావేశాలు జరిగాయి. 1967ఆగస్టు 13న గస్టాడ్‌లో చివరి జేకే ప్రసంగానికి హాజరైనప్పుడు యూజీ "విపత్తు" (కాలమిటీ) ప్రేరేపించబడిందని గమనించడం ముఖ్యం. ఇది జేకే, యూజీ "విపత్తు"కు కారణమని చెప్పడం కాదు. చివరికి మనం ఏ విషయానికి సంబంధించిన ఖచ్చితమైన కారణాన్ని ఎప్పటికీ చెప్పలేం. అసలు కారణం–పర్యవసానం అనే విభజన చాలా కృతకమైనది. సమస్యాత్మకమైనదే. కానీ మన ఆలోచనల ప్రక్రియ మాత్రం కారణ–పర్యవసనాల ద్రుష్టికోణంలోనే పనిచేస్తుంది — ద్వంద్వ ధోరణిలోనే.
మనకు మంట కనబడితే వెంటనే పొగ కూడా కనిపిస్తుంది. అప్పుడే మనం నిర్ణయించేసుకుంటాం — మంట వల్లనే పొగ వచ్చిందని. మనం నిర్మించుకున్న జ్ఞానవ్యవస్థలన్నీ ఈ రకమైన ద్వంద్వమైన ఆలోచన మీదే ఆధారపడ్డాయి. శాస్త్రాలూ, రాజకీయాలూ — అన్నీ ఇదే సూత్రం మీద నడుస్తున్నాయి. ఇది పనికొచ్చేది — ఫలితాలనిస్తుంది — లేదంటే మనం రాకెట్లు అంతరిక్షానికి పంపలేం, ప్రజాస్వామ్యాన్ని నమ్మలేం. కానీ జీవితం మాత్రం ఈ వ్యవస్థకు అందని బిందువుల్లా ఉంటుంది. మన వేళ్ల మధ్య నుంచి జారిపోతూ ఉంటుంది. సత్యం మనకు దొరకదు. ఏ దానికి కారణముందో లేదో కూడా మనకు తెలియదని మనం గ్రహిస్తాం. అయినప్పటికీ, జేకే యూజీ మధ్య ఏదో ఒక ఆకర్షణీయమైన, రహస్యమైన సంబంధం ఉందని సూచించాలనుకుంటున్నాను. బహుశా ఇది అంత రహస్యం కాకపోవచ్చు. జీవితంలో అంతా ఒకదానితో ఒకటి అనుసంధానమై ఉంటుంది. మనం ఒకరినొకరు ఎల్లప్పుడూ ప్రభావితం చేస్తాం, మనం ఊహించలేని విధంగా, లోతుగా మనం మన పరిసరాలను ప్రభావితం చేస్తాం. అదే విధంగా పరిసరాలు మనలను ప్రభావితం చేస్తాయి. ఇదంతా ఒకే సమగ్ర తాత్వికత—ప్రతి చిన్న వస్తువులోనూ విశ్వమంతా ఏకీభవించి ఉండడం అనేది అర్థం కానిది. మన బుద్దికి అందనిది.
కాని జె.కె మరణించిన తర్వాత, యూజీతో ఉన్న ఆ అంతరాత్మల అనుబంధం ఒక్కసారిగా తెగిపోయింది.
ఒక సంవత్సరం తర్వాత యూజీ తను చెప్పాల్సినది చెప్పాడు. “పాతదాన్ని కూల్చివేయాల్సిన సమయం వచ్చింది, కానీ దాని స్థానంలో కొత్తది నిర్మించడం లేదా ఏర్పాటు చేయడం కాదు. ఇది పాత బోధనలకు కొత్త వ్యాఖ్యానం, విస్తరణ లేదా స్పష్టీకరణ కాదు. కానీ పూర్తి తిరస్కరణ.” ఇది జేకే ప్రతికూల విధానంతో సహా అన్ని విధానాలను తిరస్కరించడం. యూజీ తన తిరస్కరణ లేదా నిరాకరణలో ఎలాంటి పద్ధతి లేదని, దానిని మరో విధానంగా మార్చలేమని చెప్పాడు. నిజానికి, ఇది ఏదీ నిరాకరణ కాదు, ఏదీ ధృవీకరణ కాదు! అదో దివ్య ప్రకటన కాదు.
ప్రళయం లేదు! దేవుని రాజ్యం రావడం లేదు!
ఆత్మ లేదు,
బ్రహ్మం లేదు,
మోక్షం లేదు,
నిర్వాణం లేదు!
శూన్యవాదం లేదా శూన్యత కూడా లేదు!!
యూజీ జేకేపై విమర్శలు, తిరస్కరణలు చాలా మందిని కలవరపరుస్తాయి లేదా తప్పుదారి పట్టిస్తాయి. ఇక్కడ భావోద్వేగాలకు తావు లేదు. నిజానికి యూజీ జేకే తన జీవితంలో కీలక పాత్ర పోషించినట్లు ఒప్పుకున్నాడు, 'జిద్దు కృష్ణమూర్తి నన్ను నా సొంత కాళ్లపై నిలబడేలా చేశాడు' అని చెప్పాడు.
యూజీతో మొదటి పరిచయంలో, మహేష్ భట్ ఒకసారి అడిగాడు: 'యూజీ, నీవు జీవితంలో కలిసిన అత్యంత అసాధారణమైన వ్యక్తి ఎవరని చెప్తావు?
''జిడ్డు కృష్ణమూర్తి. కానీ…
'అతను వాక్యాన్ని పూర్తి చేయలేదు. మహేష్ అడిగాడు, 'వెనక్కి తగ్గుతున్నావా?
''ఓహ్, లేదు,' అని యూజీ తేల్చి చెప్పాడు.
మరి యూజీ ఎందుకు జేకేని ఎప్పుడూ విమర్శిస్తాడు? ఎందుకు అవకాశం దొరికినప్పుడల్లా జేకే బోధనలపై తీవ్రంగా విరుచుకుపడతాడు?
కొందరు యూజీకి జేకేపై మోజు ఉందని భావిస్తారు. లేదా ఇది భారతీయ ఆధ్యాత్మిక సంప్రదాయం ప్రకారం శిష్యుడు గురువుని తలకిందలు చేయడమేనా?
కానీ యూజీని అడిగితే, అతను ఇలా అంటాడు.
“జె. కృష్ణమూర్తి ఈనాడు మార్కెట్లో ఉన్న ఇతర సాధువుల్లాగే అదే ఆట ఆడుతున్నాడు. అతని బోధనలు మొత్తం బోగస్, శూన్యమైనవి. అందులో ఏమీ లేదు. ఎవరైనా అరవై, డెబ్బై, వంద సంవత్సరాలు అతని బోధనలు విన్నా, ఆ మనిషికి ఏమీ జరగదు. ఎందుకంటే ఇదంతా నటన. అనుచరుల సంఖ్య ఒక విజయవంతమైన ఆధ్యాత్మిక గురువుకు కొలమానమైతే, జేకే ఒక మరుగుజ్జు (పిగ్మీ).
అతను ఒక మాటల మాంత్రికుడు. ఓ కొత్త మాయాజాలాన్ని నిర్మించేశాడు.
అవును — నేను ఇప్పుడు అతని మాటలు, పదబందాలనే వాడుతున్నాను. ఎనబై శాతం అతని పదాలే. ఈ పదాలే అతను సంవత్సరాల పాటు ఇతర గురువులను, మునులు, రక్షకుల్ని విమర్శించేందుకు వాడాడు. అదే పదజాలాన్నే ఇప్పుడు అతనికే వ్యతిరేకంగా ఉపయోగిస్తున్నాను. ఇది అతనికి తగిన ప్రతిస్పందన. ఒక్కటి మాత్రం నేను ఎప్పుడూ అనలేదు.. అతనిలో వ్యక్తిత్వం లేదని. అతనికి గొప్ప వ్యక్తిత్వం ఉంది. కానీ నాకు వ్యక్తిత్వం ఉన్నవారిపై ఏమాత్రం ఆసక్తి లేదు. ప్రపంచ మెస్సయ్యా అనే తప్పుడు పాత్రలో నటించి సృష్టించిన గందరగోళాన్ని గుర్తించి, దాన్ని పూర్తిగా కూల్చివేస్తే, నేనే మొదట అతనికి సల్యూట్ చేస్తాను. కానీ అది జరిగే అవకాశం లేదు. ఎందుకంటే అతనిపట్ల కోపం చూపించాల్సిన అవసరమే లేదు —ఆయన ఇప్పుడు మూడుసార్లు తిప్పిన ప్యానింగ్ కెమెరాలా, దారితప్పిన వయోస్థితిలో ఉన్నారు. అతని అనుచరులు మాత్రం, నేను ఇప్పుడు అతనిపైనే అతని పదాలను ప్రయోగిస్తున్నానని చూసి విస్మయంతో నిశ్శబ్దంగా ఉన్నారు. నేను చెప్పేది అతను లేదా ఇతర మతాధికారులు చెప్పిన దానితో పోల్చవద్దు. నేను చెప్పేదానికి ఏదైనా ఆధ్యాత్మిక రంగు లేదా మతపరమైన రుచి జోడిస్తే, మీరు సారాంశాన్ని కోల్పోతారు.”
ఈ రచయితతో సహా అనేక మంది మాజీ జేకే అనుచరులు జేకేను ‘మోసగాడు’ అతని బోధనలు ‘బూటకం’ అని అనకపోయినా యూజీతో ఏకీభవించక తప్పదు.. జేకే మనకు ప్రతిదీ ప్రశ్నించమని, తనతో సహా అన్ని అధికారాలను సందేహించమని బోధించాడు. కాబట్టి, జేకేను తిరస్కరించకుండా, అతని బోధనల స్ఫూర్తికి అనుగుణంగా, ఇప్పుడు మనం గురువును, అతని బోధనలను ప్రశ్నించకుండా ఉండలేం. అతని నేర్పినదాన్ని నిజంగా గౌరవించాలంటే — ఇప్పుడు అతనినే ప్రశ్నించాలి. అది చేస్తే గానీ, మనం నిజమైన శిష్యులం కాబోం. అలాగే ఉండాలి, ఎందుకంటే నీషే చెప్పినట్లు, ‘ఒక శిష్యుడిగా మాత్రమే ఉంటే, గురువుకు చెడుగా ప్రతిఫలం ఇచ్చినట్లు అవుతుంది. ’జేకే ఆర్డర్ ఆఫ్ ది స్టార్ ఆఫ్ ది ఈస్ట్‌ను రద్దు చేసి, “సత్యం మార్గరహిత భూమి” అని ప్రకటించిన రోజు, అతను ఈ చిన్న కథను చెప్పాడు:“ఒకసారి ఒక దెయ్యం, అతని స్నేహితుడు వీధిలో నడుస్తూ ఉన్నారు. వారు ముందుకు వెళ్తుండగా, ఒక వ్యక్తి నేలపై నుంచి ఏదో తీసుకొని, దాన్ని చూసి, తన జేబులో పెట్టుకోవడం చూశారు. స్నేహితుడు దెయ్యంతో, ‘ఆ వ్యక్తి ఏమి తీసుకున్నాడు?’ అని అడిగాడు. ‘అతను సత్యాన్ని తీసుకున్నాడు’ అని దెయ్యం చెప్పింది.‘అయితే అది నీకు చాలా చెడ్డ విషయం’ అని స్నేహితుడు అన్నాడు.‘ఏమాత్రం కాదు’ ‘నేను దాన్ని సంస్థాగతం చేయడానికి అనూమతిస్తున్నాను’ అని దెయ్యం సమాధానమిచ్చింది. “సందేశం చాలా సరళంగా, స్పష్టంగా ఉంది:
సత్యాన్ని వ్యవస్థీకరించలేరు. బోధించలేరు. కరుణను నేర్పలేరు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, సత్యం లేదా జ్ఞానాన్ని సంస్థీకరించడానికి చేసే ప్రయత్నం దానిని కలుషితం చేస్తుంది. ఒక వ్యక్తి సత్యాన్ని, జ్ఞానాన్ని గ్రహించే సాధ్యత కూడా ఆ ప్రక్రియలో నాశనమవుతుంది.”
అలాంటప్పుడు జేకే ఎందుకు తన పేరుతో ఒక సంస్థ ఏర్పడటాన్ని అంగీకరించాడు? అతని సన్నిహితులు, అభిమానులు దీనికి సాధారణమైన, ఆచరణాత్మక కారణాల్ని చూపుతూ సమర్థించవచ్చు… “అది సాధారణ అవసరాల కోసం మాత్రమే అంటారు. జేకే ఉపన్యాసాలు, చర్చలు నిర్వహించేందుకు, వాటిని పుస్తకాలుగా, బులెటిన్లుగా ప్రచురించేందుకు, ఆడియో, వీడియోలుగా రూపొందించి, అతని బోధనలపై ఆసక్తి ఉన్నవారికి అందించేందుకు” అని
దీని ఫలితం అద్భుతంగా ఉంది. దాదాపు పదిలక్షల ముద్రిత పేజీలు. మొత్తం 75 పుస్తకాలు, వాటి ప్రతులు నాలుగు మిలియన్లకు పైగా, ఇరవై రెండు భాషల్లో ప్రచురితమయ్యాయి. సుమారు 2500 ఆడియో కాసెట్లు, 1200 వీడియో కాసెట్లు, ఇంకా అనేక అప్రచురిత లేఖలు, రచనలు ఉన్నాయి. ఇవన్నీ ఒక “బోధన సామ్రాజ్యం”గా మారాయి.
1960ల చివరికి, జేకే అతని జీవితాంత సహచారి రాజగోపాల్ మధ్య నమ్మకపు బంధం పటాపంచలైంది.
జేకే థియోసఫికల్ సొసైటీ నుంచి బయటపడ్డప్పుడు, రాజగోపాల్ అతనితో పాటు నడిచాడు. తన జీవితాన్ని, ఆరోగ్యాన్ని, పెళ్లి జీవితాన్ని త్యాగం చేస్తూ — జేకే రక్షించటానికి, అతని బోధనలను వ్యాప్తి చేయటానికి అంకితమయ్యాడు. Krishnamurti Writings Inc (KWINC) ఏర్పాటులో అతనికి ప్రధాన పాత్ర ఉంది. మూడున్నర దశాబ్దాల పాటు — ఆర్థిక వ్యవహారాల దగ్గర నుంచి పుస్తకాల సరిచూసే వరకు, ప్రపంచ పర్యటనల సన్నాహాలు నుంచి ప్రచురణలు వరకు — అన్నింటినీ అతనొక్కడే భుజాలపై మోశాడు. వారు ఒకే తల్లికి పుట్టనప్పటికీ, వారు రామలక్ష్మణుల వలె జీవించారు, జేకే అంటే అతనికి భక్తి ఉండింది — అది రాముడి పట్ల లక్ష్మణుడి భక్తిలా. కానీ వీరు ఇతిహాస పురాణాల్లోని మహిమాన్విత వ్యక్తులు కాదు. వీరి మధ్య కూడా మనిషితనపు బలహీనతలు, అసూయలు, స్వార్థం, ఘర్షణలు ప్రవేశించాయి.
జేకే రాజగోపాల్ మధ్య అపార్థాలు, వివాదాలకు సంబంధించి వివిధ కథనాలు ఉన్నాయి. ఒక కథనం ప్రకారం, జె.కె. రాజగోపాల్ నిర్లక్ష్యం చేయడం, అవమానించడం, కేడబ్ల్యూఐఎన్సీకి సంబంధించి అతని సలహాలను పూర్తిగా విస్మరించడం ప్రారంభించాడు. మరో కథనం ప్రకారం, రాజగోపాల్ నిధులను దుర్వినియోగం చేయడం, జె.కె. పై ఆధిపత్యం చూపించడం ప్రారంభించాడు. అయితే ఈ విభేదాలు తీవ్రమవడానికి అసలు బాంబు ఏంటంటే — రోజలిండా (రాజగోపాల్ భార్య) అనే మహిళ పశ్చాత్తాపం కోపంతో, జేకేతో తన దాదాపు ఇరవై సంవత్సరాల సన్నిహిత సంబంధ ఉందన్న నిజాన్ని బహిర్గతం చేసిన తర్వాత ఈ సంఘర్షణలు తీవ్రమయ్యాయి. KWINC ట్రస్టీలు, సన్నిహిత సహచరులు ఈ ఇద్దరు స్నేహితులను కలపడానికి చేసిన అన్ని ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి. చివరికి, 1968లో — జేకే తన తాత్కాలిక సోదరుడిపై న్యాయపోరాటం ప్రారంభించాడు. రాజగోపాల్‌పై దావా వేశాడు.
ఈ పరిణామం జేకే సన్నిహిత మిత్రులు, అభిమానులను తీవ్ర ఆవేదనకు గురి చేసింది. ఎందుకంటే వారు ఈ వాస్తవాన్ని జేకే వ్యక్తిత్వంతో, బోధనలతో సరిపోల్చుకోలేకపోయారు. ఆయన వ్యక్తిత్వం, బోధనలు — ఇవన్నీ ఒక అత్యున్నత ఆదర్శంగా కనిపించేవి. ఈ సంఘటనతో జేకే వ్యక్తిత్వం, బోధనలను సమన్వయం చేయలేకపోయారు. బుద్ధుడితో, క్రీస్తుతో పోలిక కలిగిన వ్యక్తి, “మీరు మిమ్మల్ని మీరు రక్షించుకుంటే, రక్షకుడు దాడి చేసేవాడు అవుతాడు" అని ఉపదేశించిన గురువు — తన సొంత వ్యక్తిపై ఎలా యుద్ధం ప్రకటించగలడు? జేకే తన జీవితంలో తన బోధనలను పాటించకపోతే, మరెవరు చేయగలరు?
1974లో, చివరికి కోర్టు వెలుపల ఒక ఒప్పందం జరిగింది. ఆ ఒప్పందం ద్వారా జేకేకు KWINCపై సంపూర్ణ నియంత్రణ మళ్లీ లభించింది. ఆ సంస్థను తర్వాత 'కృష్ణమూర్తి ఫౌండేషన్' అనే కొత్త ట్రస్ట్‌గా మార్చారు. కానీ సమస్యలు అక్కడితో ఆగలేదు. రాజగోపాల్ వద్ద ఉన్న జేకేకు సంబంధించిన పాత లేఖలు, పత్రాలు, దస్తావేజుల్ని తిరిగి పొందేందుకు మరోసారి కేసు వేశారు. రాజగోపాల్ వాటిని ఇవ్వడానికీ నిరాకరించాడు. రాధా స్లోస్ (రాజగోపాల్ కుమార్తె) ప్రకారం జేకే భయం ఏమిటంటే, ఈ పత్రాలు ప్రచురిచమైతే, అది బాధాకరమే కాకుండా, ప్రపంచ గురువుగా ఆయన ప్రతిష్టను శాశ్వతంగా దెబ్బతీస్తుంది.
జేకే మరణం తర్వాత 1986లో ఈ కేసు రాజగోపాల్‌కు అనుకూలంగా పరిష్కరమైంది. తరువాత రాజగోపాల్ కుమార్తె రాధా రాజగోపాల్ స్లోస్, ఆ పత్రాల ఆధారంగా Lives in the Shadow with J. Krishnamurti అనే పుస్తకాన్ని రాశారు. ఆ పుస్తకం కూడా జేకే మరణించిన తర్వాతే ప్రచురితమైంది.
సాధారణంగా, లైంగికత, సంబంధాలు, ప్రేమ, వివాహాల గురించి చర్చిస్తున్నప్పుడు జేకే, "మీరు లైంగికతను ఎందుకు సమస్యగా చేసుకుంటారు?" అని ప్రశ్నిస్తారు.. ఆ తర్వాత సమస్య వాస్తవానికి లైంగికత కాదు.. ‘నేను’ (సెల్ఫ్)… ఈ సెల్ఫ్ స్వార్థం, అసూయ, అభద్రతాభావంతో ఉంటుంది. ఈ ‘నేను’ సంబంధాలను విషతుల్యం చేస్తుంది. ప్రేమను, కారుణ్యాన్ని, వినాశనానికి గురిచేస్తుంది’ అని వివరించేవారు.
జేకే నుంచి నేర్చుకున్న మరో విషయం... " “సాధారణంగా ఎలా జీవించాలో తెలియక, బ్రహ్మచర్యం, వ్రతాలు తీసుకుంటూ బాధలు అనుభవిస్తారు. బ్రహ్మచర్యం అంటే శారీరక నియంత్రణ కాదు. బ్రహ్మచర్యం అంటే అది మనసు అన్ని ఇమేజ్‌ల నుంచి, జ్ఞానం నుంచి విముక్తి పొందడం. అంటే ఆనందం, భయం మొత్తం ప్రక్రియను అర్థం చేసుకోవడం. ఆత్మ నియంత్రణ అనే ముసుగులో జరిగే త్యాగాలు, దీక్షలు—అన్నీ ఉన్న స్థితి నుంచి పారిపోవడానికి చేసే ప్రయత్నాలే. లైంగికత్వాన్ని పాపంగా, దేవునికి విరుద్ధంగా చూడడం మూర్ఖత్వం. ప్రేమలో నిండిన సంబంధం ఎంత అందంగా, పవిత్రంగా ఉండొచ్చో ఆయనే బోధించారు — కానీ అదే సంబంధం భయంతో, కోరికతో, బాధల నుంచి తప్పించుకోవాలన్న తపనతో నిండిపోతే, అది విషమవుతుంది.
అయితే రాధా స్లోస్ పుస్తకం వచ్చిన తర్వాత అది జేకే అభిమానులను దిగ్భ్రమకు గురిచేసింది. ఈ పరిణామంతో అనేకమందిలో ఒక తీవ్రమైన సందేహం మొదలైంది. జేకే బహిరంగంగా మాట్లాడిన సందేశాలు – ఇవన్నీ ఆయన స్వంత అంతర్మథనాల ప్రతిబింబమా?, తన స్వంత సందిగ్ధతలను సంఘర్షణలను పబ్లిక్ ప్లాట్‌ఫారమ్‌లో చర్చిస్తున్నాడా అని ఆలోచించడం మొదలైంది. కానీ ఆ సమయంలో, జేకేను చూస్తే, ఆయన అన్ని ధార్మిక బంధనాలనుంచి, సంకోచాలనుంచి ముక్తుడై, నిజంగా ఒక జ్ఞానోదయాన్ని పొందిన గురువై ఉన్నారనే భావన ఉండేది.
మొదట కేడబ్ల్యూఐఎన్సీ (KWINC) ఏర్పాటైంది. ఆ తర్వాత ప్రపంచం నలుమూలలలో పాఠశాలలు, కేంద్రాలు వెలిసాయి. అప్పటి నుంచి నిత్యం చట్టపరమైన యుద్ధాలు, ఇప్పుడు చివరకి లైంగిక వివాదం కూడా!
ఇప్పుడు మనం వెనక్కి తిరిగి చూసినప్పుడు, మనసులో ఒక గాఢమైన అసహనంతో, ఆశ్చర్యంతో, విచారంతో ఒకే ఒక్క ప్రశ్న అగాధంగా తేలుతుంది —
“ఇదంతా అవసరమా”?
జేకే థియోసాఫికల్ సొసైటీకీ వీడ్కోలు చెప్పి బయటకు వచ్చినప్పుడు, నిజంగా ఈ సగటు మతసంస్థలాగే మరో పెద్ద వ్యవస్థను సృష్టించాలన్న ఉద్దేశమే ఉండేదా?
ఇతరుల్ని స్వతంత్రంగా ఆలోచించేలా చేయాలన్న ఆశయం చివరకు ఎందుకు అంతకన్నా పెద్ద బంధనాన్ని కలిగించే సంస్థను నిర్మించడంలో ముగిసింది?
సంస్థ అనే పదంలోనే కుళ్ళి పోయే రాజకీయం, అధికారం కోసం తహతహలాడే మనుషులు, డబ్బు కోసం మానసిక బానిసత్వాన్ని విధించే వ్యవస్థ దాగి ఉంది కదా — ఇది ఆయనకు తెలియదా? సంస్థల స్వభావంలోనే అపార్థాలు, వివాదాలు, నిధుల దుర్వినియోగం, బెదిరింపులు, ఆధిపత్య పోరాటాలు, బ్లాక్మెయిల్ వంటివి సహజమని అతనికి తెలియదా? అవి మతపరమైనవైనా, లౌకికమైనవైనా.
జేకే తాను నిర్మించిన పాఠశాలల ద్వారా “conditioning లేని, భయమూ ఆశలూ లేని, యథార్థాన్ని ఎదుర్కొనే ధీశాలులుగా” తయారు చేస్తానన్నది నిజంగా ఒక సాధ్యమైన కలేనా?
లేదా అది ఆధ్యాత్మిక గర్వం? అపరిమిత మానవత్వం మీద కోరికల ప్రొజెక్షన్ మాత్రమేనా?
ఇది అసలు అవసరమా? లేక అతడు వెనక్కి తిరిగి వచ్చి తానే నిర్మించిన దేవాలయాల కింద నలిగిపోవాలనే నియతివాదమా?
తన గురువులైన థియోసఫిస్టులను వదిలిపెడుతూ జె.కె. హెచ్చరించాడు — "దయ్యం మిమ్మల్ని వెంటాడుతుంది! అని.
ఇప్పుడు మనం అడగాలి…
ఆ దయ్యమే తిరిగి వచ్చి ఆయనను పట్టుకుని అతని మీద ప్రతీకారం తీర్చుకుందా? ‘సత్యానికి మార్గం లేదు’ అని గొప్పగా చెప్పిన వాడే, ఆ సత్యాన్ని పరిరక్షించేందుకు మరో మార్గాన్ని నిర్మించాల్సిన అవసరం ఎందుకు వచ్చింది? ఈ పరిణామాలను ఆయన అర్థం చేసుకోలేదా? ఇదంతా నిజంగా అవసరమేనా?
రాధా స్లాస్ తన పుస్తకంతో ఆయన మౌనాన్ని బద్దలు చేసింది.
యూ.జీ. కృష్ణమూర్తి మాత్రం ఏ ఒక్క క్షణం కూడా సందేహించలేదు. అతను బీభత్సంగా దాడి చేశాడు.
"జేకే ఈ శతాబ్దపు అతి పెద్ద మోసగాడు. సిస్టమ్‌లను తిడతాడు కానీ వ్యవస్థలు స్థాపిస్తాడు. Conditioning దారుణమంటాడు, కానీ స్కూల్లు స్థాపించి పిల్లల్ని కొత్త conditioning లోకి నెట్టేస్తాడు. సరళ జీవనమంటాడు కానీ కోట్లాది విలువైన స్థిరాస్తులను జాగ్రత్తగా దాచిపెడతాడు. వ్యక్తి స్వాతంత్ర్యం గురించి బోధిస్తాడు కానీ తన బోధనలను భవిష్యత్తుకు భద్రపరచమని సంస్థలను ఆజ్ఞాపిస్తాడు!”
రాధా పుస్తకం గురించి యూ.జీ. వ్యాఖ్య:
"ఆమె బాంబే వేసింది. జె.కె. బోధన కన్నా, అతని వ్యక్తిగత జీవితంలోని సెక్స్, అబద్ధాలు, కలహాలే మరింత ఆసక్తికరం. ఆ పుస్తకంలో కనిపించే వాస్తవ రూపం ఏంటంటే — జె.కె. అనేది దశాబ్దాలుగా ఎవరూ పట్టించుకోని మాయాగాడు!”
కానీ యూజీ విమర్శ నిజంగా జేకేపై వ్యక్తిగత వ్యతిరేకత కాదు. అతని ఆరోపణలు జేకే బోధనలోని అసలైన లోపాన్ని బద్దలు కొడతాయి.
దానిని ఇలా సంగ్రహించవచ్చు:
జె.కె. చెప్పినవి ఆయన జీవితంలో ఆచరణలో లేవు.
అవి అతని స్వయంగా అనుభవించిన ధ్యానస్థితి నుంచీ రావు. అవి అతని వ్యక్తిగత సంఘర్షణలు, లోపాలు, తీరని తపనలు. ఈ కారణంగా అవి పెద్ద మొత్తంలో శ్రోతలకు మానసిక ఊరట కలిగిస్తాయి, ఎందుకంటే వారు కూడా అదే సందేహాలు, ఆకాంక్షల వరవడిలో తేలిపోతుంటారు.
ఇంకా స్పష్టంగా చెప్పాలంటే — అతను చెప్పే 'ఎంపిక లేని అవగాహన’ ('ఛాయిస్ లెస్ అవేర్‌నెస్') అన్నది ఒక దురాశ మాత్రమే. అటువంటి స్థితి అసలే లేదు. అది ఒక మాయా, ఒక ఊహ. అది మానవ మనస్సు మీద ఒక ఆశావాద గులాబీ రంగు ప్రొజెక్షన్ మాత్రమే.
ఇంతటి అసత్యాన్ని ‘సత్యం’ పేరిట అమ్మిన ఆధ్యాత్మిక వ్యవస్థే నిజంగా తిరుగులేని మోసం.
ఇది అస్సలు సాధ్యపడదు. మీరు ఒక నానో సెకనైనా ఎంపిక లేకుండా జీవించలేరు. “నేను” అనే ఆలోచన, ఆత్మ, నిశ్చలంగా లేదా ఎంపికలేమిగా ఉండాలని భావించడం అంటే ఆత్మ మరణించడం. ఇది మానసిక పరివర్తన కాదు—ఇది జీవసంబంధమైన మార్పు
(బయాలజికల్ మ్యూటేషన్‌)లాంటి విషయమే అని యూజీ అంటారు.
యూజీ మాటల్లోనే:
నాకు మనస్సు అనేది లేదు; మనస్సు ఒక అపోహ. మనస్సు అనేదే లేనప్పుడు, జె. కృష్ణమూర్తి మాట్లాడుతున్న 'మనస్సు పరివర్తన'కు అర్థం లేదు. అక్కడ రూపాంతరం చెందడానికి ఏమీ లేదు, సమూలంగా లేదా ఇతరత్రా. సాక్షాత్కరించడానికి ఆత్మ లేదు. ఈ పునాదిపై నిర్మించబడిన మొత్తం మతపరమైన నిర్మాణం కూలిపోతుంది ఎందుకంటే అక్కడ సాక్షాత్కరించడానికి ఏమీ లేదు.
ఎంపిక లేని అవగాహన అనేది అబద్ధం. ఎంపిక లేకుండా తెలుసుకుంటున్నది ఎవరు? దీన్ని మీరే పరీక్షించుకోవాలి. జె.కృష్ణమూర్తి ఇరవై, ముప్పై, నలభై సంవత్సరాల క్లబ్‌లోని ఆధ్యాత్మికంగా చనిపోయిన వారిని తన చుట్టూ చేర్చుకున్నారు. దానివల్ల ప్రయోజనం ఏమిటి? నేను అతనితో చాలా కాలం గడిపాను. ఆయన గొప్ప నటుడు. ‘జెంటిల్మెన్ మనమందరం కలిసి ప్రయాణం చేస్తున్నాం’ అంటారు—కానీ ఆయనతో కలిసి ఆ ప్రయాణం మీరు ఎప్పుడూ చేయలేరు. మీరు ఏమి చేసినా, అది ఎప్పుడూ ఒకే విధంగా ఉంటుంది. అతనితో మీరు అనుభవించేది కేవలం ఆలోచనల స్పష్టత మాత్రమే. మీరు ఆ ఆలోచనే. ఆయన మంచి పనులు చేసే వ్యక్తి, కానీ ఎప్పుడో ఆపేసి ఉండాలి.”
మీరు మరింత స్పష్టంగా చూడగలరని మీరు భావించినంత కాలం, మీరు ఏమీ చూడలేదని నేను చెబుతాను. జె. కృష్ణమూర్తి "చూడటమే అంతం" అని అంటారు. మీరు చూశారని చెబితే, మీరు చూడలేదు, ఎందుకంటే చూడటం అనేది అలా చెప్పే నిర్మాణం అంతమయ్యే స్థితి. మీకు తెలియని చూడటం లేదు. మరో మాటలో చెప్పాలంటే, చూడటం అనేది లేదు. మీరు మీ చుట్టూ ఉన్న ప్రపంచాన్ని మరింత స్పష్టంగా అర్థం చేసుకోగలరని లేదా చూడగలరని మీరు భావించినంత కాలం, మీరు ఏమీ చూడలేరు. ఏమీ అర్థం చేసుకోలేరు అని నేను చెబుతాను.
“జె. కృష్ణమూర్తి ప్రజలను ఆధ్యాత్మిక లక్ష్యాలను నమ్మించేలా చేశాడు. దాన్ని సాధించేందుకు కొన్ని ప్రత్యేక పద్ధతులు - నిష్క్రియ అవగాహన"‘(passive awareness), "స్వేచ్ఛా విచారణ",(free inquiry) "ప్రత్యక్ష అవగాహన",(direct perception) "సంశయవాదం" (scepticism), వంటివి సూచించారు. నేను పరివర్తన అనే ఆలోచనను పూర్తిగా తిరస్కరిస్తున్నాను. మార్చాల్సినదేమీ లేదు, పరివర్తించాల్సిన మనస్సు లేదు, మెరుగుపర్చే అవగాహన లేదు.
ఆయన అత్యద్భుతమైన ప్రదర్శనకారుడు పదాల మాస్టర్. కృష్ణమూర్తి బోధనలు ఒక శతాబ్దం క్రితం చాలా విప్లవాత్మకంగా అనిపించి ఉండవచ్చు. కానీ జీవశాస్త్రం, జన్యుశాస్త్రంలో వచ్చిన కొత్త ఆవిష్కరణల వల్ల మానసిక శాస్త్రం మీద ఆధారపడిన ఆలోచనలు ఇక నిలవవు. మైండ్ అనే భావన కూడా సవాల్ ను ఎదుర్కొంటుంది’ అని యూజీ అంటారు.
కానీ జేకే మాత్రం తన బోధనలు ప్రపంచంలోని అన్ని మత బోధనల నుంచి భిన్నమైనవని, తన బోధన కాలం చెల్లినది కాదని, కనీసం 500 సంవత్సరాల పాటు ఉంటుందని, మరొక మైత్రేయుడు దానిని పూర్తి చేయడానికి వచ్చే వరకు ఉంటుందని ఆయన నమ్మారు. 1986లో, రెండు ప్రపంచ యుద్ధాలను, గొప్ప చారిత్రక విప్లవాలను, ప్రపంచంలో అపూర్వమైన మార్పులను చూసి, అరవై సంవత్సరాలకు పైగా తన 'మార్గం లేని మార్గాన్ని' బోధించిన తర్వాత, ఆయన ఆర్య విహార్‌లోని తన ఇంట్లో ప్యాంక్రియాటిక్ క్యాన్సర్‌తో మరణిస్తున్నప్పుడు, ఆయన సన్నిహిత సహచరులు ఆయనను అడిగారు:
కృష్ణజీ మరణించిన తర్వాత ఆ అపారమైన అవగాహన శక్తి ఏమవుతుంది?
'అప్పుడు కృష్ణజీ, తన గర్జనను కోల్పోయినప్పటికీ స్పష్టంగా ఉన్న స్వరంతో, ఈ క్రింది సమాధానాన్ని టేప్‌లో రికార్డ్ చేశారు:
ఈ ఉదయం నేను వారితో చెప్పాను.తన శరీరం 70 సంవత్సరాల పాటు అపారమైన శక్తి, తెలివితేటలు ఉపయోగించుకుందని,, అలాంటి శరీరం మళ్లీ రాదని, ఆ శక్తి అతనితోనే ముగుస్తుందని చెప్పాడు. అతని అనుచరులు ఆ శక్తిని అనుభవించలేరని, ఎవరూ దాన్ని అర్థం చేసుకోలేరని ఆయన నొక్కి చెప్పాడు. ఇది 12 సిలిండర్ ఇంజిన్ లాంటిది. ఇన్ని సంవత్సరాల తర్వాత ఈ శరీరం ఇక మోయలేకపోతుంది. ఈ శరీరం ఎలా సిద్ధమైందో, ఎలా సంరక్షించబడిందో తెలుసుకోకుండా ఎవ్వరూ అర్థం చేసుకోలేరు. ఎవరూ ఊహించవద్దు. మళ్లీ మానవ శరీరంలో అలా పనిచేసే శక్తి చూడలేరు. అది పూర్తిగా ముగిసింది. ఆ స్థితి నుంచి ఏమీలేదు ఇక.”ప్రజలు నా బోధనల ప్రకారం జీవిస్తే, కొంత సంబంధం ఉండవచ్చు. కానీ ఎవరూ అలా జీవించలేదు. కాబట్టి అదే ముగింపు.”
ఆ రాత్రి, ఓజాయ్‌కు 400 మైళ్ళ దూరంలో మిల్ వ్యాలీలోని యూజీ ఇంట్లో విచిత్రమైన సంఘటన జరిగింది. రాబర్ట్ కార్ (బాబ్) దానికి సాక్షి. ఈ సంఘటనను ఆయన ఇలా వివరిస్తారు:
“యూజీ మమ్మల్ని తక్షణమే రావాలన్నారు. ఆయన ఇంటికి వెళ్లాం. యూజీ మంచం మీద కూర్చొని, చెప్పాడు: ‘ఈ శక్తిని శరీరం తట్టుకోలేకపోతుంది. నేను బతకను అనుకుంటున్నాను.’ ఆయన శరీరంపై పై నుంచి కిందికి తరంగాలు వస్తున్నట్టు కనిపించాయి. శరీరం మొత్తం తుఫాను తాకినట్టుగా అలలతో కదలుతోంది. అప్పుడు మేము యూజీకి. ‘ఇది కృష్ణమూర్తే అయి ఉండాలి. ఆయన వెళ్లిపోతున్నారు. మీరు ఇద్దరూ కలిసే ఒక నాణేంకి రెండు వైపులా ఉన్నారు’ అని చెప్పాం. యూజీ: ‘ఓ, కాదు!’ అన్నారు. యూజీ మౌనంగా కూర్చున్నారు. మేము ఆయనతో ఉండటం వలన ఏదోలా ఆయనకి ఉపశమనం కలిగినట్టు అనిపించింది. కానీ యూజీ ఈ విషయం ఎప్పడూ మాట్లాడలేదు.”
ఇలా, ఇద్దరు కృష్ణమూర్తుల జీవితం ఏదో రహస్యంగా, అంతర్భావంగా అనుసంధానమైందన్న భావన కలుగుతుంది. కానీ యూజీ దానికి స్పష్టమైన సమాధానం ఎప్పుడూ ఇవ్వలేదు.
==================================
